Spiegelen? Dat doe je in de auto, toch? Toen ik voor het eerst van deze term hoorde had ik m’n handen gevoelsmatig op het stuur. Pas later kwam ik erachter: het is een cruciale vaardigheid van een coach. En tjonge, wat kwam-ie weer goed van pas bij de IJzersterkste.
In dit schaatsprogramma — op NPO 1, zaterdagavond 20:30 — neem ik het op tegen schaats-generatiegenoot Rintje Ritsma. Beiden hebben we 6 BN’ers in ons team, die we in de zomer hebben klaargestoomd voor een ijskoude strijd. De beste blijft uiteindelijk over, en mag als de IJzersterkste worden gekroond.
Voor mijn teamleden leek het simpel: die ijzers aan en goed de aanwijzingen volgen, dan volgt hard schaatsen vanzelf. Dat viel toch een beetje tegen. Sterker nog, ze kwamen zichzelf tegen. Wat doe je als coach, als iemand aan het worstelen is met zichzelf? Of sterker nog, als iemand aangeeft ontevreden te zijn?
Want dat zijn mensen uit je team soms. Ontevreden met zichzelf, maar ook met jouw aanpak of aanwijzingen. We gaan weer terug naar mijn tijd als schaatscoach. Ook daar hadden mensen torenhoge verwachtingen van zichzelf.
’Je zei toch dat ik met deze methode in een korte periode stappen zou maken? We zijn weken verder en ik rijd nauwelijks harder. Waar doe ik het dan voor? Ik vraag me of jouw trainingsaanpak voor mij wel de juiste is.’
Je aanpak als leider wordt in twijfel getrokken. Mensen zijn teleurgesteld. Wat doe je? Vat het niet persoonlijk op! En oh oh oh, wat deed ik dat in mijn eerste jaar als schaatscoach juist wel. Ik lag er ‘s nachts wakker van. Ging aan mezelf twijfelen. En aan de methoden waarmee ikzelf (en anderen) successen hebben behaald.
“Ik heb hiermee 3 gouden plakken op de Spelen behaald, hoe durven ze mijn aanpak in twijfel te trekken?” “Of heeft ze toch gelijk? Is mijn benadering verouderd? Zijn ik en mijn methodes passé? Ben ik wel geschikt om deze generatie naar succes te leiden?”
Wat de uitkomst ook is, het op jezelf betrekken is nooit goed. Want: je kunt iemand alleen helpen als je ergens onbevooroordeeld in staat. Minstens zo belangrijk: het gaat niet om jou. Laat je ego thuis als je mensen moet leiden. Sterker nog, begraaf ’m meters diep en haal ‘m nooit meer boven.
Jij bent niet je aanpak
Je taak als leider: mensen beter laten presteren. Die taak heeft niets te maken met jouw gevoelens. En ik weet het, dat is moeilijk. Maar de kunst zit hem in het verplaatsen in iemand anders. Bekijk het vanuit het perspectief van de ander. Die is er niet mee bezig om jou als persoon te bekritiseren. Die is bezig met zijn of haar eigen prestaties.
Als die tegenvallen, kijkt hij of zij naar de persoon verantwoordelijk voor het verbeteren van die prestaties: jou. Logisch. Maar dat zegt niets over jou als persoon. Hooguit over je aanpak. Dat zijn verschillende dingen. Dus laat dat los.
Zo. Het persoonlijke aspect is losgekoppeld. We kunnen naar de feiten kijken. Tijd voor reflectie dus. Samen met het teamlid in kwestie. Stap uit de gebruikelijke werkomgeving voor deze reflectie. In mijn geval was dat weg van de ijsbaan. Even buiten een rondje lopen.
Werk je op kantoor? Ga ergens een koffie-tje drinken of lunchen. Of doe ook een ommetje. Steve Jobs vergaderde veelal wandelend, onder de Californische zon. Weg van de hectiek en immense werkdruk van het kantoor. Creëer een setting die tot een constructief, respectvol, ontspannen gesprek leidt. Dus: niet in de omgeving waar de frictie die tot het gesprek leidt aanwezig is.
Tijd voor reflectie
Dan nu de reflectie met mijn teamlid, dat niet zo snel schaatste als ze zou willen. In het begin van het traject heb ik aangegeven wat cruciaal was voor haar verbetering. Ik vroeg haar het te herhalen. ‘Mijn techniek verbeteren’, zei ze. ‘En de volledige focus daarop. Week in week uit gedisciplineerd en geconcentreerd werken aan het technische aspect van mijn rijden.’ Ik vroeg haar of ze vond dat ze gefocust was. Ze vond van wel.
Toen begon ik over groepstrainingen. Wat vond ze daarvan? ‘Heel leuk, want dan ben ik samen met anderen bezig. Dat is gezellig.’ Ik vroeg door: “Als je met anderen aan het trainen bent, ben je dan volledig gefocust op je techniek?”
‘Ja, als ik mijn rondjes rijd ben ik met niets anders bezig dan op mijn techniek letten.’
“En tussen de rondjes door? Ben je dan volledig aan het reflecteren op die laatste rondjes? Waarom sommige rondjes aanzienlijk langzamer waren, en wat je technisch deed in die langzamere rondjes?”
“.. Of ben je dan ook weleens aan het kletsen en lachen met de anderen?”
Even stilte.
‘Oh.’
Ineens zag ze het. En ik ook. Ik ontdekte de kunst van het spiegelen. Een van de meest fundamentele vaardigheden van een coach. Je kunt als leider nog zoveel aan het technische aspect van iemand werken. Aan de inhoud. Maar net zo vaak is een switch in mindset de sleutel tot verbetering. Succesvol iemand de spiegel voorhouden? Dat lukt alleen als je zaken feitelijk en objectief bekijkt. Het niet persoonlijk maakt.
Anders is die spiegel beslagen met de condens die jouw ego is. En komt de potentie van je team nooit volledig tot wasdom. Dat is mijn les geweest.
Ik hoop dat je iets aan deze persoonlijke ervaringen hebt gehad. Volgende week deel ik weer een artikel, met een les uit aflevering 3 van de IJzersterkste. Volg of connect met me op LinkedIn, dan zie je ’m zeker voorbij komen. Overigens heb ik nog veel meer leermomenten die ik graag deel.
Het mysterie van succes
Naast een comeback als celebrity schaatscoach ben ik namelijk ook spreker, met mijn verhaal ‘het Mysterie van Succes’. Hierin beleef je mijn reis naar 3 Olympische gouden medailles — en wat jij daarvan kunt leren. Bijvoorbeeld: hoe spot je de subtiele zaken die juist zo cruciaal zijn, en hoe pak je deze aan om topprestaties af te dwingen? Hoe ga je om met tegenslagen, teamprocessen en de media? Hoe bewaak je de grote lijnen terwijl je je moet concentreren op die oh-zo belangrijke details?
Daar neem ik jou en je team in mee. Het doel is een inspiratie- en motivatieboost. En het geven van concrete handvatten waar je morgen iets mee kunt.
